برترین خبرنامه تخصصی معماری و سازه

هدف اين نوشتار ارائه اصول معماري در عصر تغيير اقليم است. ضرورت اين امر از آنجا ناشي ميشود كه نرخ گرم شدن كرهزمين، افزايش يافته است. به طور علمي اثبات گرديده است كه انسان و فعاليت هاي او موجب افزايش تراكم جو ي گازهاي گلخانهاي شده است و همين امر مسبب اثر گرمايش جهاني است. گستردگي مشكل گازهاي گلخانهاي به حدي است كه به منظور كاهش خطرات تغيير فاجعهآميز اقليم، نياز توقف افزايش تراكم آن كه به وسيله سوختن انرژيهاي فسيلي توليد مي شود، احساس ميگردد و بشر نياز دارد كه به سرعت از استفاده گاز گلخانهاي حاصل از سوخت فسيلي ، به سمت وابستگي بيشتر به انرژي تجديدشونده پاك، حركت كند.

قدمت کهن ترین مسجد ایران به پیش از اسلام برمی گردد.

کهن ترین مسجد تاریخی ایران، در روستای فهرج واقع است و قدمتی ۱۴۰۰ساله دارد. برخی از مورخان مسجد تاریخانه را قدیمی ترین مسجد ایران می دانند، اما برخی مسجد جامع فهرج را کهن ترین مسجد تاریخی ایران معرفی می کنند. مسجد فهرج، هم اکنون زنده و پویاست، از مناره مسجد بانگ خوش اذان شنیده می شود و نماز جماعت در آن برگزار می گردد.

فهرج روستایی ست با آب و هوای گرم و خشک کویری که در فاصله ۲۵کیلومتری از یزد، مسیر جاده یزد کرمان در دل کویر آرام گرفته است. یزد از شهرهای مذهبی ایران به شمار می رود. هزاران سال پیش، هنگامی که کوچ نشینان در مسیر بلخ به پارس از شهر تاریخی یزد عبور کردند، نام یزدان را بر شهر نهادند. یزدان به معنای عبادت، نامی برازنده و مناسب این شهر بود. مسجد فهرج نیز بخشی از یزد (عبادتگاه باستانی یزد) می باشد.

در قرن بیستم میلادی عده ی کمی توانستند حد فاصل بین طراحی و معماری را بدون مشقت و با موفقیت مانند چار ایمز و ری ایمز رعایت نمایند. برای این زوج، برتری دادن به یکی از دو این مقوله، تصنعی و ناکارآمد بود. افکار خلاق و کارآمد آنها برگرفته از روش های مبتنی بر حل مساله بود که منجر به پیدایش راه حل هایی در روند طراحی می شد که نیازهای مشخصی را پاسخ می گفتند و موفقیت این روش ها را میشد در میزان کارآمدی آنها اندازه گیری نمود. علی رغم اینکه خانم و آقای ایمز آشکارا دده از رواج گرایش "بیان خلاق" بودند، اما زمانی که کارهایشان به نمایش در می آمد، با یکنواختی و روزمرگی که معمولا آثاری که به شدت عملگرا هستند را تهدید میکند روبرو نبودیم. آنها دریافته بودند که لذت بردن از طرح به خودی خود کارآمد است، و هر آبجکتی که در کاربرش این حس را بر می انگیزد، منجر به ملاحظات زیبایی شناختی میگردد که این نیز یکی دیگر از معیارهای کارآمدی طرح است. اعتقاد به وحدت عملکرد و احساس منجر به پیدایش برخی از شاخص ترین آثار قرن شد.

آتیک

میزان صدای موجود، چه از محیط پیرامون یا از فعالیت‌های درونی یک فضا تأثیر مهمی بر آسایش افراد ساکن می‌گذارد. از این رو موضوع آتیک در فضایی که انسان در آن زندگی یا فعالیت می کند بسیار بااهمیت است.

آتیک چیست؟

عمده تلاش در این موضوع حذف صداهای غیرمفید و نامطلوب است. یکی از مشکلات عدیده در بحث آتیک فضا، پدیده رزونانس (تشدید) است که معمولا این پدیده در فضاهای وسیع‌تر به‌ویژه در سالن‌های سینما، سخنرانی و آمفی‌تئاترها اتفاق می‌افتد. این پدیده فیزیکی در یک فضای همگانی اتفاق می‌افتد که در آن امواج صوتی پس از تولید از یک منبع، در محیط منتشر می‌شوند و پس از برخورد با جداره‌ها تولید گره و شکم می‌نمایند که در نقاط گره صدا به‌صورت قوی و در نقاط شکم، ضعیف شنیده می‌شود.

در متون تاریخی برای نخستین بار در سال 1147 به مسکو اشاره شده، هر چند چنین به نظر می‌رسد که به علت جاذبه خاص مکانی این شهر که بر روی نقطه مرتفعی در کنار رودخانه مسکوا و مسلط بر آن ساخته شده، می بایستی قدمت شهر بیش از این باشد. در سال 1147 یوری دولگوروکی پرنس سوزدال در زمین‌های مرتفع شمال و ساحل چپ رودخانه مسکوا که 130 فوت از سطح رودخانه ارتفاع داشته و محل تلاقی جریان اصلی مسکوا و یک شاخه فرعی آن نگلینائیا بود، قلعه‌ای بنا نمود. نخستین اسکان این محل، که پیرامون آن در سال‌های 58-1156 پرچینی با چوب بلوط ساخته شده بود، منطقه‌ای به وسعت 10 آکر در غرب این پشته خاکی را اشغال می نمود.

با دقت در جهان طبیعت نظم شگفت انگیزی، انسان را به خود جلب می‌کند. در اغلب موارد به وجود آمدن این نظم خارق العاده مدیون پیروی از الگوی هندسی مشخصی ست. برخلاف ظاهر بی نظم طبیعت، دقیق‌ترین الگوهای هندسی را می‌توان در طبیعت اطراف خود یافت.

الگوهای هندسی در زندگی بشر

الگوی هندسی مولکول‌های تشکیل دهنده یک شی، هندسه چگونگی مراحل رشد یک درخت، الگوی هندسی استخوان‌بندی جیوانات مختلف و … همه تمثیلی مناسب از نظم حاکم بر طبیعت است. در جهانی که به دست انسان ساخته و پرداخته می‌شود نیز نیاز به رعایت نظم هندسی احساس می‌شود. مانند: استفاده از الگوهای هندسی در طراحی یک اتومبیل، ساخت یک صندلی و …

بحث گروهی پیرامون نظام طبقاتی حاکم در دوران ساسانی نکات جالبی را مطرح می کرد که یکی از آنها تناسب بین این نظام کاستی و ساختار سلسله مراتبی شهر است. بنابراین دانش، شهر گور، شهری کاملاً ساخته ساسانیان است. همچنین مسائل مطرح شده در مورد فضای مرکزی شهر بسیار قابل تامل بود. مسائلی در مورد ارتباط منار با سازه های دیگر (اگر وجود داشته اند)، کاربری آن محدوده، ارتباط منار با چهارطاقی باقی مانده از شهر باستانی و دلیل عدم تقسیم بندی فضای مرکزی شهر.

مساله مهم دیگر، دلیل ساخت منار بود. در ادامه چند کاربری متصور برای منار که در بحث گروهی ذکر شدند، آورده شده است:

 -با توجه به کاربری منارهای امروزی که نوادگان این منار باستانی محسوب می شوند، آیا این سازه در حکم شاخص و راهنمایی برای بنایی مهم در پیرامون خود بوده است؟ و اگر اینگونه بوده چرا بنا در نقطه مرکزی شهر ساخته شده و این بنای مهم در کنار آن قرار گرفته؟ رابطه این دو سازه چگونه بوده؟ آیا همجوار بوده اند یا جدای از هم؟

آنچه از شهر گور باقی مانده مناری است که در نقطه مرکزی شهر ساخته شده و چند تپه خاکی که روزگاری البته حصارهای خشتی شهر را شکل می داده اند. با وجود باقی مانده های این منار مرتفع در میان این دشت وسیع، مسلماً اولین حسی که در ادراک فضا درگیر می شود، حس بینایی است که این منار خشتی با هر کاربری که پیش از این داشته، امروز حکم راهنمایی را دارد که مخاطب را مستقیم به میانه شهر گور می کشاند. منار مرتفع با زمینه ای از کوههای اطراف و خط آسمان باشکوهشان و همنشینی زیبای آبی آسمان صاف و رنگ اُکر خاک، تصویری است که بدون مزاحمت بصری و پیوسته و مدام دیده می شود. حس شنوایی اما در آرامش همه سکوت را جذب می کند و گهگاهی صدای باد که در میان محصولات زمینهای کشاورزی می پیچد.

تا زمان شناخت عناصر سازه ای شناخته شده از آهن در اواخر قرن هجدهم، چوب تقریبا تنها مصالح قابل دسترس برای ساختار و پیکربندی سازه بود، یا برای بخش هایی از ساختمان همانند ستون ها، خرپاها، تیرهای کف که قابلیت تحمل تنش و خمش را داشتند. انواع بسیاری الوارهای معماری چوبی در ساختمان های متعدد مورد استفاده اند که از مشخصات ویژه ای برخوردارند. الوارهای چوبی قابل طبقه بندی به دو گروه هستند چوب های نرم و چوب های سخت. چوب های نرم تمامی برگرفته شده از مناطق درختان همیشه سبز و چوب های سخت برگرفته شده از مناطق درختان پهن برگ هستند. در اقلیم هایی که درختان بخشی از پوشش گیاهی سبز هستند از دوران باستان، چوب به عنوان مصالح ساختمانی بومی و سنتی مورد استفاده قرار می گرفت. در قدیمی ترین فرم های ساختمانی از الوارهای چوبی بدون کوچک ترین تغییری در شکل و فرم استفاده می کردند.

عبدالعزیز فرمان فرماییان در سال ۱۲۹۹در خانواده ای صاحب نام در سایت و فرهنگ معاصر به دنیا آمد وی تحصیلات خود را در دانشکده بوزار پاریس گذراند و در آوریل دهه ۳۰فارغ التحصیل شد و به ایران بازگشت. در ابتدا در گاراژ خانه پدرش شروع به طراحی برای خانه های اقوام و دوستان کرد و سپس به استخدام دفتر دانشگاه تهران درآمد. وی پس از چندی با مهندس آفتن دلیان، سیهون و قیاهی در یکی از آتلیه های دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران تحت ریاست مهندس فروغی به کار تدریس پرداخت.

Form flows function روش کار و طراحی این معمار بزرگ بود.

سفید (نور)

رنگ سفید معنای عالم روح و فرشتگان را دارد. در سفر پیغمبر(ص) به معراج، وی بعد از گذر از عرش مجید، همه فرشتگان و اسب رفرف که وی را به ملاقات خدا برد را سفید توصیف می نماید. به همین خاطر در مساجد، آیات با رنگ سفید در زمینه لاجوردی نوشته می شود.

رنگ گندمگون آجر

اگر گچ سفید و سفیدکاری نماد روح باشد، رنگ گندمگون آجر (کرم قهوه ای) می تواند نماد جسم باشد و ایوانهای فیروزه ای و سفید وسط نمای ساختمان نماد حرکت از جسم به روح.

لاجوردی

رنگ آسمان شب. مومن سحرخیز این رنگ را دوست دارد و با آن آرامش می یابد. در حقیقت این رنگ انسان مومن عارف را به یاد نماز شب می اندازد. البته از نظر روان شناسیِ رنگ نیز این رنگ آرامش بخش است

در خانه ها به دلیل استفاده از شوفاژ ها و کلا سیستم رادیاتور و همچنین استفاده از آبگرمکن های دیواری و زمینی و پکیج ها کمابیش درگیر معضل ۲۰۰ ساله مهندسی آب یعنی رسوبات هستیم رسوبات بیشتر به دلیل وجود یون های منیزیم و کلسیم در آب به وجود می آیند برای جلوگیری از چنین مشکلاتی می توان از چندین نوع مختلف رسوب زدا استفاده کرد.